Γράφει η Ζαχαρένια (Ρένια) Δρόσου Καμηλάκη
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Ένα πολύ σημαντικό θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία έχει άμεσο αντίκτυπο στην Περιφερειακή Πολιτική κάθε Ευρωπαϊκής Χώρας αφού τα Επιχειρησιακά Προγράμματα των Χωρών εγκρίνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά την έναρξη των περιόδων προγραμματισμού. Τα προγράμματα εκπονούνται από κάθε Κράτος Μέλος και/ή από την περιφέρεια.
Η περιφερειακή πολιτική είναι η βασική πολιτική επενδύσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με κύριο στόχο την στήριξη της δημιουργίας θέσεων εργασίας, την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, την οικονομική ανάπτυξη, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των πολιτών σε όλες τις
περιφέρειες και τις πόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η περιφερειακή πολιτική αγγίζει όλους τους τομείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και σε όλα τα επίπεδα - τόσο σε ολόκληρη την ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο του κάθε κράτους μέλος, μέχρι τις Ευρωπαϊκές περιφέρειες και τις τοπικές κοινότητες. Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την προώθηση και τη στήριξη της συνολικής αρμονικής ανάπτυξης των Κρατών Μελών και των περιφερειών της, είναι μέρος της πολιτικής συνοχής της ΕΕ. Η πολιτική υλοποιείται από τη συνεργασία εθνικών και περιφερειακών φορέων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το πλαίσιο της πολιτικής συνοχής έχει θεσπιστεί για μια περίοδο 7 ετών. Η τρέχουσα περίοδος καλύπτει τα έτη 2014-2020.
Η υλοποίηση της πολιτικής ακολουθεί τα εξής στάδια:
1. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφασίζει από κοινού τον προϋπολογισμό στην βάση της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κοινών κανόνων για τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, ΤΣ, ΕΓΤΑΑ ΚΑΙ ΕΤΘΑ).
2. Οι αρχές και οι προτεραιότητες της πολιτικής συνοχής διυλίζονται μέσω μιας διαδικασίας διαβούλευσης μεταξύ της Επιτροπής και των χωρών της ΕΕ.
3. Το κάθε Κράτος Μέλος υποβάλλει ένα προσχέδιο Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ)- Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ), το οποίο αποτυπώνεται η στρατηγική της χώρας και προτείνεται ένας κατάλογος προγραμμάτων. Τα Κράτη Μέλη παρουσιάζουν προσχέδια Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Η Ελλάδα έχει 5 τομεακά ΕΠ) τα οποία καλύπτουν ολόκληρα Κράτη Μέλη και Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα που καλύπτουν περιφέρειες (Η Ελλάδα έχει 13 ΠΕΠ). Υπάρχουν επίσης συνεργατικά προγράμματα που περιλαμβάνουν περισσότερες από μια χώρα (Διακρατικά, Διασυνοριακά Προγράμματα).
4. Η Επιτροπή διαπραγματεύεται με τους εθνικούς φορείς για το τελικό περιεχόμενο της Σύμβασης Εταιρικής Σχέσης, καθώς και για κάθε πρόγραμμα.
Τα προγράμματα παρουσιάζουν τις προτεραιότητες της χώρας και των περιφερειών ή της συγκεκριμένης συνεργαζόμενης περιοχής. Οι εργαζόμενοι, εργοδότες και φορείς της κοινωνίας των πολιτών μπορούν όλοι να συμμετέχουν στον προγραμματισμό και τη διαχείριση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων μέσω της διαδικασίας της Διαβούλευσης.
Τα προγράμματα υλοποιούνται από τα Κράτη Μέλη και τις περιφέρειές τους. Αυτό σημαίνει επιλογή, παρακολούθηση και αξιολόγηση εκατοντάδων χιλιάδων έργων. Αυτή η εργασία οργανώνεται από «διαχειριστικές αρχές» σε κάθε χώρα και/ή περιφέρεια.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παραδίδει τα ταμεία (για να επιτρέψει στις χώρες να αρχίσουν να τα δαπανούν στα προγράμματά τους).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πληρώνει την πιστοποιημένη δαπάνη σε κάθε χώρα και παρακολουθεί το κάθε πρόγραμμα, μαζί με την ενδιαφερόμενη χώρα με την υποβολή αναφορών καθ' όλη τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου.
Ταμεία Χρηματοδότησης
Η περιφερειακή πολιτική υλοποιείται μέσω τριών βασικών ταμείων:
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ),
το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ) και
το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ).
Μαζί με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ), αποτελούν τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ)
Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ)
Το ΕΤΠΑ επιδιώκει την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση διορθώνοντας ανισορροπίες μεταξύ περιφερειών.
Σύμφωνα με το άρθρο 5 της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που αναφέρεται στον κανονισμό και την θέσπιση ειδικών διατάξεων για το ΕΤΠΑ, 2011/0275 (COD), το ΕΤΠΑ υποστηρίζει τις ακόλουθες επενδυτικές προτεραιότητες:
(1) ενίσχυση έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας
(2) ενίσχυση της πρόσβασης σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών και της χρήσης και ποιότητάς τους
(3) ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ
(4) στήριξη της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς
(5) προαγωγή προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, πρόληψη και διαχείριση κινδύνου
(6) προστασία του περιβάλλοντος και προαγωγή της απόδοσης των πόρων
(7) προαγωγή βιώσιμων μεταφορών και άρση εμποδίων σε βασικές υποδομές δικτύων
(8) προαγωγή απασχόλησης και υποστήριξη κινητικότητας εργατικού δυναμικού
(9) προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας
(10) επενδύσεις σε εκπαίδευση, δεξιότητες και διά βίου μάθηση µε την ανάπτυξη των υποδομών κατάρτισης και εκπαίδευσης·
(11) ενίσχυση θεσμικής ικανότητας και αποδοτική δημόσια διοίκηση µε την ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας και της αποδοτικότητας των δημόσιων διοικήσεων και των δημόσιων υπηρεσιών που συνδέονται µε την υλοποίηση του ΕΤΠΑ και προς στήριξη ενεργειών όσον αφορά τη θεσμική ικανότητα και την αποδοτικότητα της δημόσιας διοίκησης που υποστηρίζονται από το ΕΚΤ.
Το ΕΤΠΑ δίνει επίσης ιδιαίτερη σημασία σε ειδικά εδαφικά χαρακτηριστικά. Οι δράσεις του ΕΤΠΑ έχουν σχεδιαστεί να μειώσουν τα οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα σε αστικές περιοχές, με ειδική εστίαση στην βιώσιμη αστική ανάπτυξη, μέσω «ολοκληρωμένων δράσεων» που διαχειρίζονται οι πόλεις.
Η πρόταση της Επιτροπής για ένα πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο προβλέπει ποσό 376 δισεκατομμυρίων ευρώ για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή για την περίοδο 2014-2020 που προβλέπει 39 δις. ευρώ σε Περιφέρειες Μετάβασης (συμπεριλαμβάνεται η Ελλάδα) και 40 δις. Ευρώ (µε πρόσθετα 10 δισ. ευρώ που διατίθενται χωριστά στο πλαίσιο του Ταμείου Συνοχής) για Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» για τις μεταφορές, την ενέργεια και τις τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ)
Ταμείο Συνοχής
Το ταμείο συνοχής στοχεύει Κράτη Μέλη των οποίων το Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα (ΑΕΕ) ανά κάτοικο είναι λιγότερο από 90 % του ευρωπαϊκού μέσου όρου Έχει σκοπό να μειώσει τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες και να προωθήσει τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Υπόκειται στους ίδιους κανόνες προγραμματισμού, διαχείρισης και παρακολούθησης όπως το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ μέσω του κανονισμού κοινών διατάξεων.
Για την περίοδο 2014-2020, το ταμείο συνοχής αφορά την Ελλάδα, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρο, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία και Σλοβενία.
Το ταμείο συνοχής διαθέτει το σύνολο των 63.4 δις EURΟ για δραστηριότητες των εξής κατηγοριών:
Διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών, ιδίως έργα προτεραιότητας ευρωπαϊκών ενδιαφερόντων ως καθορίζονται από την ΕΕ. Το ταμείο συνοχής στηρίζει έργα υποδομών κάτω από τη διευκόλυνση Συνδέοντας την Ευρώπη.
Στον Τομέα του περιβάλλοντος το ταμείο συνοχής στηρίζει έργα σχετικά με ενέργεια ή μεταφορές, που ωφελούν το περιβάλλον σε όρους ενεργειακής απόδοσης, χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ανάπτυξης σιδηροδρομικών μεταφορών, στήριξης των συνδυασμένων μεταφορών, ενίσχυσης των δημοσίων μεταφορικών μέσων κ.λπ.
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο
Το ΕΚΤ επενδύει σε ανθρώπους, και στοχεύει στη βελτίωση των ευκαιριών για απασχόληση και εκπαίδευση σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επίσης έχει σκοπό να βελτιώσει την κατάσταση των πιο ευάλωτων ανθρώπων που διατρέχουν τον κίνδυνο φτώχειας.
Οι παρεμβάσεις του ΕΚΤ καλύπτουν όλες τις περιφέρειες της ΕΕ. Το διάστημα 2014-2020 έχουν δεσμευθεί πάνω από 80 δισ. ευρώ για επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο στα κράτη μέλη, και ένα επιπλέον ποσό τουλάχιστον 3,2 δισ. ευρώ για την πρωτοβουλία «Απασχόληση των Νέων».
Στην προγραμματική περίοδο 2014-2020, το ΕΚΤ θα επικεντρωθεί σε τέσσερις από τους θεματικούς στόχους της πολιτικής συνοχής:
α.)προώθηση της απασχόλησης και στήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων,
β.)προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας,
γ.)επενδύσεις στην εκπαίδευση, στις δεξιότητες και στη δια βίου μάθηση, και
δ.)ενίσχυση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης.
Επιπλέον, το 20 % των επενδύσεων του ΕΚΤ θα διατεθεί για δραστηριότητες που θα βελτιώσουν την κοινωνική ένταξη και θα καταπολεμούν τη φτώχεια.
Περιφερειακή πολιτική και η Στρατηγική «Ευρώπη 2020»
Η περιφερειακή πολιτική έχει ισχυρό αντίκτυπο σε πολλούς τομείς. Οι επενδύσεις βοηθούν να υλοποιηθούν πολλοί άλλοι στόχοι πολιτικής της ΕΕ και συμπληρώνει πολιτικές της ΕΕ, όπως εκείνες που σχετίζονται με την εκπαίδευση, την απασχόληση, την ενέργεια, το περιβάλλον, την ενιαία αγορά, την έρευνα και καινοτομία.
Συγκεκριμένα η περιφερειακή πολιτική παρέχει το απαραίτητο επενδυτικό πλαίσιο για την υλοποίηση των στόχων της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως το 2020.
Οι εθνικές στρατηγικές για την περίοδο 2014-2020 έχουν διαμορφωθεί υπό το πρίσμα της κοινής ευρωπαϊκής στρατηγικής «Ευρώπη 2020» η οποία στοχεύει στην έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Σε αυτό το πλαίσιο έχουν διαμορφωθεί 11 θεματικοί στόχοι:
(1) ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας,
(2) βελτίωση της πρόσβασης και της χρήσης και της ποιότητας των τεχνολογιών, των πληροφοριών και των επικοινωνιών,
(3) ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, του γεωργικού τομέα (για το ΕΓΤΑΑ) και του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας (για το ΕΤΘΑ),
(4) υποστήριξη της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς·
(5) προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, την πρόληψη και διαχείριση κινδύνων
(6) προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων
(7) προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των προβλημάτων σε βασικές υποδομές δικτύων
(8) προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας της εργασίας
(9) προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας
(10) επένδυση στην εκπαίδευση, την απόκτηση δεξιοτήτων και τη διά βίου μάθηση
(11) ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας και αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης.
Μέσω διαβουλεύσεων με τους κατοίκους και τους επιχειρηματίες κάθε περιοχής ένας Δήμος μπορεί να αναπτύξει τον δικό του στρατηγικό σχεδιασμό σύμφωνα με τους παραπάνω θεματικούς στόχους και να πετύχει μια ορθολογική ανάπτυξη με στόχο την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και νέες επαγγελματικές προοπτικές. Σε επόμενο άρθρο μου θα αναφερθώ λεπτομερέστερα στις Προοπτικές Ανάπτυξης της Τοπική Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού στη Βάση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής.
Ζαχαρένια (Ρένια) Δρόσου Καμηλάκη
Hons.BA, MSc Κοινωνιολόγος- Περιφερειακή Ανάπτυξη, Διαχείριση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση και Δημόσια Διοίκηση
Πρόεδρος της ΜΚΟ Γυναικών Ίριδα
Υποψήφια Δημοτική Σύμβουλος στο Δήμο Χερσονήσου
με τον Ανεξάρτητο Συνδυασμό «Όλοι Μαζί Νέα Πορεία» του Γιάννη Μαστοράκη
