Σύμφωνα με μελέτη του Ευρωβαρόμετρου που δημοσιεύτηκε επ’ ευκαιρία της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης Καταναλωτών 2011, το ποσοστό των Ευρωπαίων που αισθάνονται ενημερωμένοι και προστατευμένοι ως καταναλωτές είναι κάτω από 50%.
Οι συνειδητοποιημένοι καταναλωτές θεωρούν ότι είναι εύκολο να εντοπίσουν την καλύτερη προσφορά, γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και ζητούν επανόρθωση όταν προκύψει πρόβλημα... Οι ευάλωτοι καταναλωτές δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις επιλογές που τους προσφέρονται, δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες και είναι απρόθυμοι να αναλάβουν δράση όταν εμφανίζονται προβλήματα. Η συνολική ζημία που αναφέρουν οι καταναλωτές εκτιμάται περίπου στο 0,4% του Άγχη της ΕΕ, ενώ πάνω από το 1/5 των καταναλωτών της ΕΕ έχει αναφέρει κάποιο πρόβλημα μέσα στους προηγούμενους 12 μήνες. Αν και οι περισσότεροι καταναλωτές κάνουν όντως παράπονα στους εμπόρους λιανικής, οι περισσότεροι από εκείνους που δεν βρίσκουν ικανοποιητική ανταπόκριση δεν προχωρούν και σε άλλες ενέργειες. Σημαντικός αριθμός καταναλωτών δυσκολεύονται να κάνουν καθημερινούς υπολογισμούς, να κατανοήσουν βασικές πληροφορίες και να αναγνωρίσουν παράνομες πρακτικές πωλήσεων ή να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους. Η πλειονότητα των ερωτηθέντων δεν γνώριζαν το δικαίωμά τους για επιστροφή, επισκευή ή αντικατάσταση ενός ελαττωματικού προϊόντος.
Ο John Dalli, επίτροπος της ΕΕ για θέματα υγείας & πολιτικής καταναλωτών, δήλωσε τα εξής:«Τα ανησυχητικά αποτελέσματα δείχνουν ότι ένας μεγάλος αριθμός καταναλωτών είναι ενδεχομένως ευάλωτοι σε απάτες, δόλιες πρακτικές, πωλήσεις υπό πίεση, και δεν ξέρουν ότι μπορούν να ξανασκεφτούν τις επιλογές τους και να αποφύγουν τις περιττές αγορές. Εάν οι καταναλωτές δεν μπορούν με ευκολία να κάνουν τις επιλογές τους και να αποφύγουν τις επιζήμιες καταστάσεις, δεν υφίστανται τις συνέπειες μόνο οι ίδιοι αλλά και οι καινοτόμες, έντιμες επιχειρήσεις που δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη.» Και κατέληξε: «Αυτά τα αποτελέσματα πρέπει να ληφθούν υπόψη αν θέλουμε να βοηθήσουμε τους καταναλωτές, οι οποίοι κινούνται μέσα σε μια αγορά που γίνεται όλο και πιο περίπλοκη και βρίσκονται αντιμέτωποι με έναν καταιγισμό πληροφόρησης.»
Η έρευνα:
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το 2010 σε 29 χώρες (ΕΕ27, Ισλανδία και Νορβηγία), με τη συμμετοχή 56.471 καταναλωτών, οι οποίοι απάντησαν σε 70 ερωτήσεις που καλύπτουν τις 3 κύριες διαστάσεις της συνειδητοποίησης, δηλ. τις καταναλωτικές δεξιότητες, τη γνώση που έχουν οι καταναλωτές για τα δικαιώματά τους, και την αυτοπεποίθηση των καταναλωτών. Στόχος είναι η απόκτηση γνώσης σχετικά με τις ικανότητες, τη συνειδητοποίηση και την αυτοπεποίθηση των καταναλωτών προκειμένου να γίνει καλύτερος σχεδιασμός και ανάπτυξη πολιτικών, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο, που θα λαμβάνουν υπόψη την πραγματική συμπεριφορά.
Βασικές διαπιστώσεις:
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η συνειδητοποίηση και οι δεξιότητες των καταναλωτών βρίσκονται σε ανησυχητικά χαμηλό επίπεδο. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες για ενίσχυση του ρόλου των καταναλωτών και επομένως για βελτίωση της ευημερίας των καταναλωτών και μείωση της ζημίας που υφίστανται. Το διαδίκτυο και τα ΜΜΕ παίζουν κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια ενίσχυσης των καταναλωτών, καθώς περισσότεροι από το 38% των καταναλωτών χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για να συγκρίνουν προϊόντα και με δεδομένη την ικανότητα των ΜΜΕ να προσεγγίζουν απευθείας τους πολίτες.
Ζημία των καταναλωτών και επανόρθωση
Πάνω από ένας στους πέντε Ευρωπαίους που ρωτήθηκαν είχε αντιμετωπίσει πρόβλημα για το οποίο είχε λόγο να κάνει παράπονα. Η ζημία των καταναλωτών εκτιμάται στο 0,4% του ΑΕγχΠ της ΕΕ. Οι λιγότερο μορφωμένοι και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία διστάζουν περισσότερο να ζητήσουν επανόρθωση, αν και έχουν τις ίδιες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν προβλήματα. Η έρευνα επιβεβαιώνει τη μεγάλη σημασία που έχει η πρόσβαση σε σωστή επανόρθωση. Πολλά από αυτά τα προβλήματα θα μπορούσαν να λυθούν αν είχαμε περισσότερους μηχανισμούς εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών.
Δεξιότητες των καταναλωτών
Όσον αφορά τις αριθμητικές δεξιότητες, οι καταναλωτές δυσκολεύονται να κάνουν απλούς υπολογισμούς, αφού μόνο το 45% κατάφερε να απαντήσει σωστά σε τρεις ερωτήσεις καταναλωτικού περιεχομένου. Όσον αφορά τις οικονομικές δεξιότητες, οι δύο στους δέκα ερωτηθέντες δεν ήταν σε θέση να επιλέξουν τη φθηνότερη λύση για την αγορά τηλεόρασης με επίπεδη οθόνη. Μόνο το 58% μπόρεσε να διαβάσει σωστά τα συστατικά σε μια ετικέτα και το 18% δεν μπόρεσε να εντοπίσει την ημερομηνία λήξης. Μόνο το 2% των καταναλωτών αναγνώρισε πέντε συνηθισμένα λογότυπα για την πληροφόρηση του κοινού. Το 33% των καταναλωτών νόμιζε ότι το σήμα CE σημαίνει «ευρωπαϊκής παραγωγής», και μόνο το 25% γνώριζε τη σωστή σημασία, δηλ. ότι το προϊόν παρέχει τεκμήριο «συμμόρφωσης με τη νομοθεσία της ΕΕ». Πολλοί ερωτηθέντες δεν ήξεραν να κατονομάσουν μια ένωση καταναλωτών της χώρας τους.
Γνώση των καταναλωτών για τα δικαιώματά τους
Στην πλειονότητά τους οι καταναλωτές δεν γνώριζαν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους όπως το δικαίωμα για επισκευή ή αντικατάσταση ελαττωματικού προϊόντος ή για επιστροφή των χρημάτων τους εντός 18 μηνών μετά την αγορά, το δικαίωμα να ακυρώσουν μια σύμβαση διαδικτυακών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών εντός 14 ημερών εάν αλλάξουν γνώμη ή βρουν καλύτερη προσφορά, ή παρομοίως, το δικαίωμα να ακυρώσουν μια σύμβαση κατ' οίκον πώλησης.
Για να δοκιμάσετε τις γνώσεις σας και να βρείτε περισσότερες πληροφορίες και σχετικά έγγραφα
Διαβάστε το Ευρωβαρόμετρο 342
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη στάση των καταναλωτών, συμβουλευθείτε το δελτίο IP/11/280 που αφορά τον 5ο πίνακα αποτελεσμάτων των καταναλωτικών αγορών:
