Και ως ένας από τους διασημότερους εκπροσώπους της θαλάσσιας ζωής παγκοσμίως, όχι απλά έχει τη δική του θέση μαζί με άλλα τροπικά είδη στο Κρητικό Ενυδρείο, το "Θαλασσόκοσμο", αλλά έχει φτιάξει ήδη τη δική του οικογένεια, η οποία ετοιμάζεται να κάνει την εντυπωσιακή της... πρεμιέρα στο κοινό.
Το ψάρι-κλόουν και οι απόγονοί του
Από τα πιο δημοφιλή είδη που ζουν στο Ενυδρείο είναι το λεγόμενο «ψάρι-κλόουν» (επισήμως Amphiprion Sp.), πιο γνωστό ως "Νέμο", από την ομώνυμη ταινία. Από την πρώτη εμφάνισή του στο "Θαλασσόκοσμο" με την πρεμιέρα του Ενυδρείου, το 2005, έως σήμερα, ο "Νέμο" έχει αποκτήσει αρκετούς απογόνους, καθώς, όπως μας εξήγησε η κ. Στεργιώτη, τα ψάρια αυτά του Ισημερινού αναπαράγονται σε μεγάλους ρυθμούς, κάνουν δηλαδή πολλούς απογόνους, καθώς οι κίνδυνοι που τα απειλούν είναι τόσοι που υπάρχει μεγάλη θνησιμότητα, οδηγώντας έτσι τη φύση να επιλέξει αυτόν τον τρόπο για τη διαιώνιση του είδους.
Στο ενυδρείο καταγράφεται μια γέννα κάθε δεύτερη εβδομάδα, με σημαντικό ποσοστό επιβίωσης. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι γονείς κάνουν ρεύμα αέρα με τα πτερύγιά τους κοντά στα αβγά, ώστε να τα καθαρίζουν, ενώ τα μικρά μόλις εκκολάπτονται, δύο ώρες μετά τη δύση του ήλιου ή στην περίπτωση του Ενυδρείου μόλις σβήσουν τα φώτα, έχουν ανοικτό το στόμα, σε αντίθεση με άλλα είδη, ώστε να μπορούν αμέσως να αναζητήσουν φαγητό. Το ψάρι-κλόουν έχει όμως ένα ακόμα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: Είναι το μόνο που καταφέρνει να "ξεγελάσει" την ανεμώνη, που πλησιάζει τα δηλητηριώδη πλοκάμια της, χρησιμοποιώντας ένα έξυπνο τέχνασμα, χημικό καμουφλάζ από την ίδια τη βλέννα της. Ζει πάντα μαζί με την ανεμώνη, σαν ζευγάρι, και συνήθως τρέφεται με ζωοπλαγκτόν.
Με δεδομένους τους μεγάλους αριθμούς ψαριών-κλόουν, που έχουν γεννηθεί στο Κρητικό Ενυδρείο, στο αμέσως προσεχές μέλλον θα περιμένει μια έκπληξη τους επισκέπτες.
Η οικογένεια του "Νέμο", που τώρα βρίσκεται στην απαραίτητη καραντίνα έως ότου μεγαλώσει αρκετά, θα κάνει την εντυπωσιακή της πρεμιέρα μέσα σε μια καινούργια δεξαμενή, μαζί με άλλα τροπικά είδη. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι, εκτός από τα 15 περίπου είδη που ήδη υπάρχουν στο Ενυδρείο και αναπαράγονται, ένα ποσοστό τροπικών ψαριών μεταφέρεται για... υιοθεσία στο "Θαλασσόκοσμο" από ιδιώτες που δεν μπορούν να τα φροντίσουν ή από καταστήματα με κατοικίδια είδη που έχουν κλείσει.
Και αυτή δεν είναι η μόνη έκπληξη που μας περιμένει στο ενυδρείο του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) στις εγκαταστάσεις της πρώην αμερικανικής βάσης Γουρνών, καθώς ο "Θαλασσόκοσμος" ανανεώνεται συνεχώς και υπόσχεται ακόμη πιο συναρπαστικές εμπειρίες για το μέλλον.
Ο μαγικός κόσμος του Κρητικού Ενυδρείου συνεχίζει να μας διηγείται ιστορίες του βυθού όχι μόνο μέσα από τους ίδιους τους ενοίκους του, είδη που ζουν στην περιοχή μας, γνωστά και άγνωστα, αλλά και με μια σειρά από εκθεσιακές πρωτοβουλίες που ανανεώνουν το ενδιαφέρον του κοινού και του χαρίζουν πρωτόγνωρες εμπειρίες, με ένα δίδαγμα για την προστασία των ακτών και των νερών μας, που αποτυπώνεται στο μυαλό μετά από κάθε επίσκεψη στο Κρητικό Ενυδρείο- "κόσμημα" του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών.
Πιο πρόσφατες πινελιές στο "μεγάλο κάδρο" αποτελούν η εντυπωσιακή εμπειρία επαυξημένης πραγματικότητας με μικρά χελωνάκια καρέτα-καρέτα, τα οποία σε ένα απίστευτα ρεαλιστικό ψηφιακό περιβάλλον εκκολάπτονται από τα αβγά τους και ξεκινούν το ταξίδι ως τη θάλασσα, ξεγελώντας ακόμη και τα πιο έμπειρα μάτια, αλλά και νέα είδη που έχουν εγκατασταθεί στο "Θαλασσόκοσμο". Ανάμεσά τους το γνωστό λεοντόψαρο, ένα ακόμα λεσεψιανό είδος, που πρόσφατα εντοπίστηκε στα νερά και της Κρήτης, το οποίο έφτασε στην περιοχή μας μαζί με άλλα είδη "εισβολείς" από τη διώρυγα του Σουέζ. Εξ ου και το όνομα "λεσεψιανά", από τον κατασκευαστή της πρώτης διώρυγας, τον Φερδινάνδο Ντε Λεσέπς. Το λεοντόψαρο "εγκαταστάθηκε" στο Ενυδρείο στις 24 Ιουλίου 2016, μετά τη "σύλληψή" του στα νερά και μαζί με το άλλο γνωστό και επικίνδυνο λεσεψιανό "μετανάστη", το λαγοκέφαλο, και μας υπενθυμίζουν τα τροπικά είδη που βρήκαν δίοδο από το Σουέζ και εγκαταστάθηκαν στη Μεσόγειο.
Το γεγονός ότι ο "Θαλασσόκοσμος" επιτελεί πλούσιο ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο επιβεβαιώνουν οι πληροφορίες που συνοδεύουν την παρουσίαση των ψαριών και των ειδών της θαλάσσιας ζωής στο κοινό, με την ευαισθητοποίηση του κόσμου να αποτελεί πρώτο μέλημα σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, όπως εκφράζεται μέσα από πολλές προθήκες και κυρίως αυτή που αναπαριστά ένα λιμάνι στο οποίο καταλήγουν τα σκουπίδια μας.
«Σκοπός μας είναι να δείξουμε τι μπορεί να καταλήξει στη θάλασσα και ποιες οι συνέπειές τους», σημειώνει η βιολόγος-ενυδρειολόγος του "Θαλασσόκοσμου" η κ. Ασπασία Στεργιώτη, προσθέτοντας ότι στα πλαίσια αυτά, το κοινό ενημερώνεται και για έναν ακόμη σοβαρό κίνδυνο, που απειλεί τη γνωστή χελώνα καρέτα-καρέτα. Τα άτυχα ζώα θεωρούν ότι οι πλαστικές σακούλες είναι μέδουσες και έτσι τις τρώνε, με αποτέλεσμα αυτές να φουσκώνουν μέσα στο στομάχι τους, να εμποδίζουν την κατάποση τροφής και σταδιακά οι χελώνες να πεθαίνουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι πάνω από 40 έχουν νοσηλευτεί στο Ενυδρείο, από τις οποίες 35 έχουν επιστρέψει στο φυσικό τους περιβάλλον.
Καθώς το Κρητικό Ενυδρείο αποτελεί, εκτός από εκθεσιακό, ένα ερευνητικό και εκπαιδευτικό κέντρο, οι υπεύθυνοί του βάζουν τα δυνατά τους ώστε να αφήσουν στο κοινό όχι απλά τις πιο εντυπωσιακές οπτικά εμπειρίες, αλλά και τις πιο διδακτικές, όπως η εγκατάσταση επαυξημένης πραγματικότητας, η οποία παρουσιάζει τη διαδρομή μιας χελώνας από τα αβγά έως την εκκόλαψη και το πρώτο ταξίδι μέχρι το νερό. Πρόκειται για ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα, όπου κυριολεκτικά το τεχνητό ξεπερνάει το πραγματικό. Είναι τέτοια η επιτυχία της προσομοίωσης, που, όπως μας εξήγησε η κ. Στεργιώτη, παιδάκια αλλά και ενήλικες νομίζουν ότι πρόκειται για πραγματικό νερό που παιγνιδίζει με το φως, αίσθηση που έχουν και με τα χελωνάκια, τα οποία προσπαθούν να αγγίξουν, διαπιστώνοντας ότι είναι εικονικά.
Το Ενυδρείο αλλάζει συνεχώς, καθώς έχει μια δυναμική δραστηριότητα με την ανακατανομή των πληθυσμών που μεγαλώνουν, αναπαράγονται αλλά και πεθαίνουν, οδηγώντας σε τροποποιήσεις την έκθεση, με πολλές από τις αλλαγές αυτές να προκύπτουν ως αναγκαιότητα, καθώς με την πάροδο των χρόνων φαίνεται ότι κάποια είδη ταιριάζουν σε διαφορετικό χώρο, χωρίς βεβαίως αυτό, όπως σημειώνει με έμφαση η κ. Στεργιώτη, να ξεφεύγει από το γενικότερο πλαίσιο, με δεδομένο ότι το Ενυδρείο ανανεώνεται και με νέα είδη η έκθεση δεν είναι ποτέ στατική.
Ανάμεσα στα καινούργια αποκτήματα, όπως μας εξήγησε η ενυδρειολόγος, είναι μεσογειακά ψάρια, όπως οι λεγόμενες - λόγω σχήματος - "τρομπέτες", κόκκινα ψαράκια που ονομάζονται "κότες" και "καρδινάλιοι", τα οποία αν και ζουν στην Κρήτη, είναι δύσκολο να αλιευτούν και έτσι έχουν εισαχθεί από την Ισπανία και πλέον βρίσκονται σε καραντίνα έως ότου προσαρμοστούν στο περιβάλλον και πάρουν τη θέση τους στο Κρητικό Ενυδρείο. Επίσης, προετοιμάζουν την... πρεμιέρα τους διάφορες γέννες, όπως ιππόκαμπων, οι οποίοι αποτελούν προστατευόμενο είδος. Προσεχώς στα σχέδια των υπευθύνων του Ενυδρείου περιλαμβάνεται μια μεγάλη δεξαμενή στο χώρο, όπου βρισκόταν το βαθυσκάφος, στην οποία θα φιλοξενηθούν μεγάλα σελάχια, είδος επίσης σε κίνδυνο, ώστε μελλοντικά να αναπαραχθούν και να φτιάξουν τους δικούς τους - εγχώριους για το Κρητικό Ενυδρείο - πληθυσμούς. Πιο μακρινός αυτή τη φορά ορίζοντας στους στόχους του Ενυδρείου είναι ο εμπλουτισμός με ψάρια γλυκού νερού, ώστε να αναδειχτεί η βιοποικιλότητα της Ελλάδας, που είναι άγνωστη στο ευρύ κοινό.
Σύμφωνα με την κ. Ασπασία Στεργιώτη, το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν είχε καλυφθεί ποτέ από παγετώνες οδήγησε σε μετακινήσεις πληθυσμών από την Ευρώπη στη Βαλκανική. Πολλά είδη, χερσαία και υδρόβια, δεν κατάφεραν να επιστρέψουν στους τόπους καταγωγής τους, καθώς εγκλωβίστηκαν εδώ, δημιουργώντας τους δικούς τους πληθυσμούς. Έτσι, σήμερα από τα 143 είδη ψαριών εσωτερικών νερών της Ελλάδας, τα 74 είναι ενδημικά, πολλά από τα οποία σε κίνδυνο. Η πρωτοβουλία αυτή του Ενυδρείου είναι πολύ σημαντική, καθώς η βιοποικιλότητα του γλυκού νερού δεν παρουσιάζεται πουθενά στα Βαλκάνια στο βαθμό που θα έπρεπε, με αποτέλεσμα ο "Θαλασσόκοσμος" να πρωτοπορήσει και σε αυτόν τον τομέα.
Ρεπορτάζ: Σταύρος Μουντουφάρης - click neakriti.gr
